PPP szansą dla gmin na inwestycje bez niebezpiecznego zadłużania się

Ostatnimi czasy rozgorzała dyskusja na temat przyszłości zadłużonej Gminy Ostowice. Władze gminy nie mając środków na realizacje podstawowych zadań oraz niezbędne inwestycje sięgnęły po pożyczki z parabanków. Niestety nie mając realnej możliwości spłaty zadłużeń wynoszących już ponad 33,5 mln, gmina jest na skraju bankructwa. Według danych Ministerstwa Finansów niemal 40 Jednostek Samorządu Terytorialnego jest zadłużonych na łącznie 330 mln złotych, a liczba zadłużonych gmin prawdopodobnie będzie wciąż rosła.

O zadłużeniu gmin i samorządów mówi się od jakiegoś czasu. Ostatnie informacje są jednak coraz bardziej niepokojące. Gminy i samorządy popadają w niebezpieczną spiralę zadłużenia wobec parabanków. Oferują one pożyczki „od ręki” niezależnie od posiadanych już przez osobę, firmę czy gminę długu. Z tego powodu wiele osób prywatnych oraz gmin, nie mając już szans na kredyt w banku czy otrzymanie finansowania z zewnątrz, decyduje się na desperacki krok – natychmiastową pożyczkę z nierynkowym, bardzo wysokim oprocentowaniem. W skali roku oprocentowanie to potrafi sięgać kilkuset procent. Przy pożyczkach rzędu kilkuset tysięcy czy milionów złotych straty są ogromne. Nie do pominięcia staje się kwestia obsługi zadłużenia w latach kolejnych. Dodatkowo pożyczki te obciążają dług publiczny, a więc mogą się stać blokadą dla przyszłych inwestycji.

Na szczęście zdecydowana większość gmin doskonale wykorzystała możliwości jakie dawały fundusze europejskie i dzięki dobrym decyzjom włodarzy dzisiaj są dobrymi partnerami do realizacji strategicznych projektów. Co zrobić jednak gdy konieczność niezbędnych inwestycji spędza sen z powiek samorządowców? Przyjęcie możliwie sumiennie zaplanowanej strategii zawczasu jest działaniem dla dobra publicznego. Część inwestycji jest planowanych z kilkuletnim wyprzedzeniem, co daje możliwość rozpoczęcia poszukiwania finansowania na długo przed wbiciem pierwszej łopaty. Wtedy pod rozwagę warto wziąć model Partnerstwa Publiczno – Prywatnego. Co istotne, model PPP zmusza niejako do podjęcia wnikliwej analizy przedrealizacyjnej, badającej potrzeby finansowe oraz te wynikające z konieczności utrzymywania i modernizowania infrastruktury przez kolejne lata. Dzięki temu szanse na przeinwestowanie oraz ryzyko niewłaściwego lokowania zasobów finansowych maleją do minimum.

W sytuacji ograniczonych zasobów konieczna jest ich właściwa alokacja na wydatki bieżące i przyszłe inwestycje. Każdej z planowanej inwestycji należy nadać właściwy priorytet, poprzedzony analizą wykonalności przedsięwzięć (techniczną, finansową, ekonomiczną). Konieczna jest identyfikacja, które z inwestycji są tzw. pierwszej potrzeby i to na nich skupić uwagę przy poszukiwaniu źródeł finansowania. Inwestycje zaspokajające podstawowe potrzeby społeczeństwa takie jak szpitale, ośrodki edukacyjne czy domy opieki przygotowywane w modelu PPP są chętniej kredytowane przez banki. Należy podkreślić, iż PPP nie jest ostatnią deską ratunku dla bankrutujących gmin, ale jego zastosowanie może pomóc uniknąć sytuacji, z którą przyszło się zmierzyć m.in. władzom gminy Ostrowice.

Dobrze przygotowana i zrealizowana inwestycja w formule PPP to nie tylko sposób na uniknięcie spirali zadłużenia ale i oszczędność na lata. PPP jest bardzo popularną formą realizowania inwestycji w krajach takich jak Wielka Brytania, Portugalia czy Niemcy. W Wielkiej Brytanii aż 15 % projektów realizowanych jest w PPP. Jak pokazują doświadczenia naszego zachodniego sąsiada – Niemiec, projekty realizowane w PPP obszarach w takich jak oświata, sądownictwo czy ochrona zdrowia mogą prowadzić do oszczędności rzędu 20%. Biorąc pod uwagę kondycję finansową wielu gmin, samorządowcy nie powinni przejść obojętnie obok tego rozwiązania. Partner prywatny jest realnym wsparciem w realizacji wyzwań przed jakimi stoją jednostki, na których spoczywa obowiązek zabezpieczania podstawowych potrzeb obywateli.

Przemysław Szulfer
Dyrektor Finansowy Warbud S.A.